بسیاری از ما دوست داریم تا آنجا که ممکن است روی زمین زندگی کنیم. هرچند همچنان بسته به جنسیت و منطقه‌ی سکونت، تفاوت‌هایی در میزان طول عمرمان وجود دارد، ما اکنون به عنوان یک گونه طولانی‌تر زندگی می‌کنیم و به‌نظر می‌رسد که عمر ما همچنان طولانی‌تر خواهد بود.
دیوید آتنس، محقق از دانشگاه آلکالا در اسپانیا و تیمش، داده‌هایی را درمورد روندهای گذشته جمع‌آوری کردند و سپس از یافته‌های خود برای پیش‌بینی آنچه می‌توانیم در آینده انتظار داشته باشیم، استفاده کردند. برخی از گروه‌های جمعیتی به‌دلیل عواملی چون جنگ، فقر، بلایای طبیعی یا بیماری، سرسخت‌تر از دیگران بوده‌اند.
اما محققان دریافتند که روند مرگ‌ومیر و طول عمر انسان‌ها، بدون توجه به تفاوت‌های موجود بین جنسیت و محل زندگی درحال شبیه‌شدن به یکدیگر است. آن‌ها در بخشی از مقاله‌ی خود که به‌تازگی در نشریه PLOS One منتشر شده است، می‌نویسند: «شکاف مرد و زن درمیان خوشه‌ها درحال کاهش است.»
نگاهی به گذشته
تیم تحقیقاتی از شاخص‌های خاص مرگ‌ومیر (مانند امید به زندگی در بدو تولد و شایع‌ترین سن مرگ) برای شناسایی پنج خوشهی جهانی که میانگین امید به زندگی را در نقاط مختلف جهان منعکس می‌کنند، استفاده کردند. کشورهای این خوشه‌ها از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ اندکی تغییر کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ تغییرات بیشتری را نیز تجربه کنند.
محققان هنگام تصمیم‌گیری درمورد اینکه کدام کشورها به کدام خوشه‌ها تعلق دارند، داده‌های هر دو جنسیت زن و مرد را مدنظر قرار دادند. گاهی اوقات یکی از جنسیت‌ها رشد می‌کرد؛ ولی دیگری در یک خوشه یا حتی همان کشور درحال تقلا بود.
کشورهای کم‌درآمد آفریقایی بیشترین نرخ مرگ‌ومیر را دارند
خوشه‌هایی که کشورهای ثروتمندتر را شامل می‌شدند، بهترین شانس را برای طول عمر طولانی بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ داشتند. در این میان همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد کشورهای فقیر بالاترین نرخ مرگ‌ومیر را به خود اختصاص داده بودند.
کشورهای کم‌درآمد که بیشتر آن‌ها آفریقایی هستند، در سال‌های ۱۹۹۰ از مسائلی مانند جنگ، تحولات سیاسی و گسترش مرگبار ویروس HIV رنج می‌بردند. کشور رواندا در این برهه‌ی زمانی جنگ داخلی خونینی را متحمل شد. تقریبا در همان دوره‌ی زمانی کشور اوگاندا با رواندا، سودان و زئیر در تنش بود. در منطقه‌ی خاورمیانه جنگ خلیج‌فارس و پیامدهای آن بر جمعیت مردان و زنان در سال‌های ۱۹۹۰ تاثیر گذاشت.
در کنار سیستم مراقبت بهداشتی ضعیف، عواملی که باعث افزایش نرخ مرگ‌ومیر در بیشتر کشورهای آفریقایی شدند، همچنان در سال ۲۰۱۰ برای این کشورها مشکل‌ساز بودند. در تمام خوشه‌ها، طول عمر مردان اندکی کمتر از طول عمر زنان بود. بااین‌وجود در برخی از نقاط، هیچ تفاوتی بین طول عمر مردان و زنان به‌چشم نمی‌خورد.
جمعیت مردان کشورهای شوروی سابق پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کاهش چشمگیری در سال ۱۹۹۰ داشت و این روند در سال ۲۰۱۰ نیز ادامه یافت. افزایش نرخ مرگ‌ومیر در این کشورها به عواملی چون خشونت، تصادفات، بیماری‌های قلبی‌عروقی، الکل، سیستم مراقبت‌های بهداشتی ناکارآمد، فقر و همچنین فشار روانی‌اجتماعی نسبت داده می‌شود.
نگاه اجمالی به آینده
پیش‌بینی‌های مربوط به سال ۲۰۳۰ باید با احتیاط انجام شوند. باوجود اینکه روندهای گذشته می‌توانند شاخص‌های خوبی برای آینده باشند، این روندها همیشه ادامه پیدا نمی‌کنند. درحالی‌که ممکن است همه‌چیز از هم‌اکنون تا ۲۰۳۰ تغییر کند و تغییرات هم بسیار شدید باشند، تخمین‌ها می‌توانند پیش‌بینی کنند که اگر روندهای گذشته و فعلی در آینده‌ی نسبتا نزدیک هم ادامه داشته باشند، چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.
این احتمال وجود دارد که وضعیت برخی از کشورها در سال ۲۰۳۰ بدتر از اکنون باشد. خوشهی کم‌درآمد و دارای بیشترین نرخ مرگ‌ومیر چندین کشور آفریقایی را دربرمی‌گیرد که به‌شدت از جنگ‌ها و چالش‌های سیاسی و اجتماعی-اقتصادی آسیب دیده‌اند.
کشورهای جنگ‌زده در دومین خوشه کم‌درآمد قرار دارند
دومین خوشهی کم‌درآمد و با مرگ‌ومیر بالا که باز هم برخی از کشورهای آفریقایی در آن قرار دارند، تعدادی از کشورهای اروپای شرقی و آسیایی را دربر می‌گیرد. در این خوشه کشورهایی که بیشتر از مسائل سیاسی و اجتماعی-اقتصادی رنج می‌برند حضور دارند؛ یعنی کشورهایی که اخیرا شاهد درگیری و جنگ بوده‌اند یا کشورهایی مانند اوکراین که هنوز هم در جنگ به‌سر می‌برند.
روندهای گذشته ما را قادر به ترسیم خوشهی با بالاترین درآمد و کمترین نرخ مرگ‌ومیر نیز خواهند کرد. این خوشه کشورهایی چون شیلی را شامل می‌شود که با دستیابی به توسعه‌یافتگی بیشتر، به مردمشان کمک کرده‌اند تا عمر طولانی‌تری داشته باشند.
کشورهای شوروی سابق احتمالا در سال ۲۰۳۰ نیز با همان مسائلی درگیر خواهند بود که در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ درگیر بودند. این کشورها در یکی از خوشه‌هایی با درآمد و طول عمر متوسط قرار می‌گیرند. به احتمال زیاد برخی از کشورهای آمریکای لاتین که زمانی در سطح بالاتری قرار داشتند، در آینده به‌دلیل نرخ بالای خودکشی، قتل و تصادفات مردان میانسال در سال‌های جاری، در این خوشه‌ها قرار خواهند گرفت.
ظواهر ممکن است فریبنده باشند
مطالعه‌ی اخیر، بسته به جدول زمانی، ایالات متحده را نخستین یا دومین گروه پردرآمد و با نرخ مرگ‌ومیر پایین قرار می‌دهد. شاید این‌طور به‌نظر برسد که این پیش‌بینی در مقیاس جهانی خوب عمل می‌کند؛ درحالی‌که این مطالعه به‌طور خاص ایالات متحده را درنظر نمی‌گیرد و مسائل محلی خاصی وجود دارند که چیز دیگری می‌گویند.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) انجام شد، نشان می‌دهد که وضعیت بارداری و مراقبت از مادران در ایالات متحده بسیار بد است و نرخ مرگ‌ومیر مادران در سطح بالایی قرار دارد (حدود ۳۳ مرگ در هر ۱۰۰ هزار تولد نوزاد زنده). این آمار بیش از دو برابر آمار مربوط به دو دهه‌ی پیش است.
در برخی از ایالت‌های آمریکا مانند تگزاس که پس از ابطال حکم تاریخی رو دربرابر وید سقط جنین ممنوع اعلام شد، نرخ مرگ‌ومیر نوزادان روندی افزایشی داشته است. ایالات متحده گران‌ترین سیستم مراقبت‌های بهداشتی را درمیان کشورهای پردرآمد دارد که با شیوع دنیاگیری کووید-۱۹ بدتر شده است.
به‌گزارش CDC، امید به زندگی در ایالات متحده آمریکا همچنان روبه‌کاهش است و سرطان، بیماری‌های قلبی، مصرف بیش‌ازحد مواد مخدر و تصادفات به‌ویژه درمیان افراد میانسال، مقصران اصلی این کاهش هستند. نرخ خشونت با اسلحه و خودکشی نیز در ایالات متحده شاهد روندی افزایشی بوده است. اسحله به قاتل شماره یک کودکان و نوجوانان تبدیل شده است؛ درحالی‌که پیش از این مقصر اصلی مرگ این رده‌ی سنی تصادفات رانندگی بود.
به‌توجه‌به بررسی‌های انجام‌شده، مشخص نیست که آیا ایالات متحده در سال‌های آتی درصدر جدول طول عمر بالا قرار خواهد داشت یا خیر؛ به‌خصوص اگر میزان مرگ‌ومیر مادران همچنان درحال افزایش باشد و پیشرفت‌های قابل‌توجهی نیز در سیستم مراقبت‌های بهداشتی صورت نگیرد.
هیچ راهی وجود ندارد که با استفاده از آن بتوانیم با اطمینان بگوییم که درسال ۲۰۳۰ چه اتفاقی رخ خواهد داد؛ اما آتنس و تیمش قصد دارند با بررسی مجدد مطالعه‌ی خود، تخمین‌هایشان را با واقعیت مقایسه کنند. این تیم همچنین درحال برنامه‌ریزی برای تجزیه‌وتحلیل بیشتر عواملی است که در طول عمر و نرخ مرگ‌ومیر افراد نقش دارند. آن‌ها نظرسنجی‌هایی را نیز برای پیشتیبانی از پیش‌بینی‌های خود انجام می‌دهند.